Τα είδη και η ιστορία του κοσμήματος

Τα είδη και η ιστορία του κοσμήματος
Το κόσμημα ως είδος Λαϊκής τέχνης αλλά και ως έκφραση καλλωπισμού, υπάρχει από την απώτατη αρχαιότητα σε όλον τον πλανήτη.
Ένα κόσμημα αποτελείται από μικρά διακοσμητικά αντικείμενα που φοριούνται για τον προσωπικό στολισμό, όπως καρφίτσες, δαχτυλίδια, περιδέραια, σκουλαρίκια, μενταγιόν, βραχιόλια και μανικετόκουμπα.
Η ονομασία προέρχεται από το ρήμα κοσμώ που σημαίνει στολίζω.
Από τους προϊστορικούς χρόνους, ο άνθρωπος συγκινήθηκε από τα αγαθά της φύσης που τον περιέβαλε και διάλεξε μερικά από αυτά για να τα κάνει στολίδια του. Τέτοια στολίδια ήταν τα περιδέραια και τα δαχτυλίδια από κοχύλια, όμορφες θαλασσινές πέτρες, κόκαλα κ.ά. Υπήρχε η εντύπωση σε αυτά τα πρώτα χρόνια ότι τα στολίδια είναι μέσο δύναμης, επιβολής, δημιουργίας, εκτίμησης από τους άλλους.
Εμείς ας προσπαθήσουμε να δούμε τις κατηγορίες κοσμημάτων αλλά και να αγγίξουμε την ιστορία του κοσμήματος

Είδη κοσμημάτων

1. Περιδέραιο / Μενταγιόν
Ήταν ήδη γνωστό από την εποχή του λίθου και εκτός από καλλωπιστική αξία το φορούσαν και σαν φυλαχτό.
Επειδή τα φοράμε κοντά στην καρδιά ,πιστεύαν ότι τα περιδέραια μπορούν να επηρεάσουν τα συναισθήματα με  ενδυναμώση την αγάπης. Τα περιδέραια τα οποία ήταν φτιαγμένα από ημιπολύτιμους λίθους ,τα φορούσαν πιστεύοντας ότι αυξάνεται η ενέργεια των πετρών κι έτσι ελευθερώνονται ευεργετικές για τον άνθρωπο ιδιότητες .
2. Βραχιόλι
Έχει εμφανιστεί ήδη από την εποχή του χαλκού και φοριέται στα χέρια (στους καρπούς) και πάνω από τον αγκώνα.
Η χρήση του πάνω από τον αγκώνα σε κάποιους λαούς χρησίμευε ως διακριτικό σύμβολο για τους στρατιώτες για να μπορούν να αναγνωρίζονται μεταξύ τους στις μάχες.
Επίσης ,πίστευαν ότι το βραχιόλι στο αριστερό χέρι ενισχύει τα συναισθήματα και την αγάπη ,ενώ στο δεξί την δημιουργία ,την εργατικότητα και την τέχνη.
Τα βραχιόλια τα οποία είχανε πάνω τους ημιπολύτιμους λίθους είχαν ευεργετικές ιδιότητες ,όπως αναφέραμε παραπάνω και για τα περιδέραια.
3. Σκουλαρίκια
Κάποτε η χρήση τους ήταν για να προστατεύουν τ΄αυτιά από την αρνητικότητα και τις ασθένειες, αλλά αργότερα χρησιμοποιούνταν στους δούλους έτσι ώστε να διαχωρίζεται η κοινωνική τους θέση.
4. Δαχτυλίδι
Λόγω του σχήματός του ,το σχέτιζαν με τον Ήλιο και την Σελήνη και συμβολίζει την αιωνιότητα ,την ενότητα και την μετενσάρκωση. Πίστευαν ότι απέκρουε την αρνητικότητα και παρείχε προστασία.
Είναι αποδεχτό ως σύμβολο του γάμου μιας και συμβολίζει την αιωνιότητα και συνήθως το φοράμε στον παράμεσο γιατί από εκεί περνάει η αρτηρία που πηγαίνει στην καρδιά.
Φορώντας δαχτυλίδια , πίστευαν ότι ο κάτοχός τους αποκτάει δύναμη και ενέργεια , ανάλογα με τον λίθο.

Τα πρώτα κοσμήματα όπως αναφέραμε και παραπάνω ,ήταν φτιαγμένα από ανεπεξέργαστα υλικά ,αλλά στη συνέχεια άρχισε να χρησιμοποιείται ο χρυσός από χώρες όπως η Ασία και η Αίγυπτος ,όπου υπήρχε αυτό το υλικό σε αφθονία.

Ξεκινώντας πιο αναλυτικά την αναδρομή μας στην ιστορία του κοσμήματος :

Τα πρώτα κοσμήματα πιστεύετε ότι εμφανίστηκαν πριν από 40.000 χρόνια , αν και μια πρόσφατη ανακάλυψη ενός κρανίου που βρέθηκε στην Κεντρική Αφρικανική χώρα του Τσάντ και χρονολογείται πριν από 6 -7 εκατομμύρια χρόνια ,έρχεται στο φως για να τους διαψεύσει. Το κρανίο πιστεύουν οτι ανήκει σε άνθρωπο της φυλής Τουμάι,μια φυλή για την οποία λίγα γνωρίζουμε για τον τρόπο ζωής τους.

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (16-11ος αι πΧ):
Την εποχή αυτή ακμάζει ιδιαίτερα η τέχνη της Χρυσοχοΐας. Τα κοσμήματα που φορούσαν οι βασιλείς και η άρχουσα τάξη ήταν σύμβολα εξουσίας με πλούσια θεματολογία. Τα περισσότερα ήταν σφυρήλατα με εξώγλυφο διάκοσμο.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (11-9ος αι πΧ):
Επρόκειτο για μια περίοδος φυλετικών ανακατατάξεων όπου ελάχιστα κοσμήματα σώθηκαν. Εντάσσονται στην παράδοση περισσότερα χάλκινα και σιδερένια κοσμήματα και σπανίως από πολύτιμα μέταλλα.
ΑΡΧΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (8-5ος αι πΧ):
Τον 8ο πχ οι ελληνικοί ορίζοντες πλάτυναν με νέες πηγές χρυσού από την Μ.Ασία. Μυθικές μορφές, σφίγγες ,τέρατα, πτερωτά άλογα, γύπες και λιοντάρια στολίζουν τα ελληνικά κοσμήματα με την σφυρήλατη και έκκροστη τεχνική. Συγχρόνως κάνουν την εμφάνιση τους κατασκευές από σύρμα δουλεμένο με χειροποίητο τρόπο.
ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (5-4ος αι πΧ):
Τα κλασσικά κοσμήματα έχουν συρματερό και κοκκιδωτό διάκοσμο με μορφή ανθρώπων , ζώων και λουλουδιών πάνω σε ελάσματα βραχιολιών. Έμφαση δίνεται στα σκουλαρίκια με λεπτεπίλεπτα άνθινα και και ανθρωπόμορφα στοιχεία. Τα βραχιόλια γίνονται κυλινδρικά σαν κούφιοι κρίκοι με απολήξεις από κεφαλές ζώων, κυρίως κριαριών
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (3-1ος αι πΧ):
Μια καινούρια εποχή ανατέλλει μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Καθιερώνεται η πολυχρωμία που επιτυγχάνεται με την χρήση πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων όπως ο αμέθυστος και ο γρανάτης. Τα ευρήματα από τους τάφους της Βεργίνας αποκάλυψαν υψηλό επίπεδο γνώσης τη τεχνικής των χρυσοχόων.
ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1-3ος αι μΧ):
Αυξάνεται η προτίμηση στη χρήση πολύτιμων λίθων και κάνουν την εμφάνιση τους τα μαργαριτάρια σαν επιμέρους διακοσμητικά στοιχεία. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους κάνουν την εμφάνιση τους τα επιστήθια κοσμήματα με μενταγιόν από χρυσό νόμισμα.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (4-15ος αι μΧ):
Η αριστοκρατία του Βυζαντίου φορούσε χρυσά κοσμήματα με μαργαριτάρια, ρουμπίνια και σμάλτα. Χαρακτηριστικό μοτίφ ήταν ο ανάγλυφος σταυρός πλαισιωμένος από παγόνια και άλλες θρησκευτικές παραστάσεις.
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ/ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (16-19ος αι μΧ):
Το νεοελληνικό κόσμημα διαθέτει πηγαία έμπνευση και πρωτοτυπία. Διαδήματα με μικρά στοιχεία, νομίσματα, βραχιόλια με αλυσίδες μέχρι τους αγκώνες, πόπρες, ενώ πρωτεύοντα ρόλο έχει η ζώνη ως διακριτικό σημείο της κοινωνικής τάξης και αξιώματος.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (19-20ος αι μΧ):
Το κόσμημα είναι μια μορφή τέχνης που εξελίσσεται επηρεαζόμενο από τα κινήματα του αιώνα και τις τάσεις της μόδας. Η απέραντη ποικιλία του σχεδιασμού κοσμημάτων, η προσαρμοστικότητα και η μεταβλητότητά τους αποτελούν τα στοιχεία κλειδιά που έλκουν ακόμη και σήμερα τους ενθουσιώδεις συλλέκτες τους. Το σύγχρονο ελληνικό κόσμημα χαρακτηρίζεται από :
•Την δύναμη της αφαίρεσης
•Την απλότητα και την αρμονία των γεωμετρικών μορφών
•Την ισχύ του συμβολισμού
•Το καλλιτεχνικό πνεύμα του δημιουργού.
Το χειροποίητο ελληνικό κόσμημα παράγεται με μια πληθώρα τεχνικών που σε συνδυασμό με τον τεχνολογικό εξοπλισμό και την σχεδιαστική εξειδίκευση προσφέρουν ένα άριστο αποτέλεσμα από άποψη καλαισθησίας και κατασκευαστικής αντοχής.